Przełęcz Zawrat

Między wierzchołkami Zawratowej Turni i Małego Koziego Wierchu rozpoczyna się uważany za najtrudniejszy szlak w polskich Tatrach – Orla Perć. Przełęcz Zawrat położona jest na wysokości 2159 metrów n.p.m. Prowadzą na nią dwa szlaki – wymagający ze Świnicy i stosunkowo łatwy z Dolny Pięciu Stawów do Doliny Gąsienicowej. Obie ścieżki wymagają skorzystania z pomocy wbitych w skałę klamer i łańcuchów.

Przy przełęczy, w jednym ze zboczy Zawratowej Turni, w 1904r. ksiądz Walenty Gadowski w eksponowanym miejscu zamocował figurkę Maryi. Zrobił to by uczcić 50. rocznicę uchwalenia dogmatu o niepokalanym poczęciu.

Panoramy Tatr rozciągające się z Zawratu są doprawdy wyjątkowe – pod dużym wrażeniem był Stanisław Witkiewicz, który barwnie opisał swoje wrażenia w 1888 roku. Wyprawiali się tutaj również Stefan Żeromski, Maria Skłodowska-Curie czy Włodzimierz Lenin. W 1952r. szlak przez doliny otrzymał jego imię, jednak nie przyjęło się to ani wśród turystów, ani wśród górali. Czerwone gwiazdki, które domalowano na drogowskazach dla uczczenia nowego patrona, regularnie zamazywano i zdrapywano.

W rejonie przełęczy obeznani z botaniką mogą podziwiać niezwykle rzadkie ukwapy karpackie, rogownice jednokwiatowe, saussuree wielkogłowe lub skalnice odgiętolistne.

Symboliczny początek Orlej Perci - zdecydowanie najtrudniejszego i najniebezpieczniejszego szlaku po tej stronie Tatr. Na Zawrat prowadzą łatwiejsze - ale nadal wymagające - trasy. Przełęcz słynie z krajobrazowych wspaniałości, o czym świadczy choćby opisy Stanisława Witkiewicza i Stefana Żeromskiego. Na Zawratowej Turni umocowana jest figurka Maryi z 1904r.